Hoop die blijft

Twee dagen na Aswoensdag overleed Aleksej Navalny onder verdachte omstandigheden in een Siberisch strafkamp. Hij gold als de meest uitgesproken Russische tegenstander van Vladimir Poetin. Op 1 maart werd hij in Moskou begraven na een Russisch-Orthodoxe uitvaartplechtigheid. Zijn ouders waren communistisch, maar zijn oma doopte hem stiekem. Toch was hij aanvankelijk atheïstisch, maar werd hij tijdens zijn gevangenschap gelovig.

Op 20 februari 2021 sprak hij voor een rechtbank in Moskou. Nu hij dood is, herinnert die speech aan zijn kracht. Hij zei onder andere: “Het punt is: ik ben een religieus persoon. Ik word er vaak mee gepest; mijn omgeving bestaat vooral uit atheïsten. Ik was er vroeger ook een, behoorlijk militant zelfs. Maar nu ben ik een religieus persoon en dat helpt me enorm bij wat ik doe. Het maakt alles veel, veel gemakkelijker. Ik pieker minder, ik heb minder dilemma’s in mijn leven, omdat er een boek is dat min of meer precies beschrijft wat ik in welke situatie moet doen. Natuurlijk is het niet altijd gemakkelijk om je er aan te houden, maar over het algemeen probeer ik het. En dat is waarschijnlijk de reden waarom het voor mij gemakkelijker is dan voor vele anderen om politiek te bedrijven in Rusland. Het gebod ‘Zalig zijn degenen die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen vervuld worden’ is in werkelijkheid momenteel het belangrijkste politieke idee in Rusland. Zonder toeters en bellen staat hier: er schuilt kracht in gerechtigheid. Wie de waarheid en gerechtigheid achter zich heeft, zal winnen.”

Navalny was bepaald niet van onbesproken faam en hij had als iedere mens zijn tekortkomingen, maar in zekere zin mag je hem toch een hedendaagse - seculiere - martelaar noemen, die stierf voor zijn geloof in politieke vrijheid. Na de poging om hem te vergiftigen op 20 augustus 2020 (Feestdag van Bernardus!) werd hij in Duitsland opgenomen in een ziekenhuis. Na zijn herstel keerde hij willens en wetens terug naar Rusland. Hij wist wat hem stond te wachten en dat het zijn leven kon kosten. Hij werd meteen op het vliegveld gearresteerd en opgesloten. Hij stelde zijn missie boven zijn leven. Deze dappere keuze geeft mensen binnen en buiten Rusland denk ik veel hoop en kracht. In die zin vind ik zijn inspirerende geschiedenis een echt Paasverhaal. Voor veel mensen straalde hij hoop uit, hoop die ook na zijn dood blijft voortleven.

Diezelfde veerkracht zit eigenlijk ook in het liturgie van deze periode verscholen. De Veertigdagentijd begon met het verblijf van Jezus in de woestijn. Daar heeft Jezus moeilijke dagen, wij zouden nu zeggen: een crisis doorgemaakt. Hij vocht er zich doorheen en Hij ervoer: God laat mij niet in de steek. Dat gaf Hem de moed en het doorzettingsvermogen om gelouterd te beginnen aan de verkondiging van de Blijde Boodschap van de nabijheid van het Rijk van God. De Vastentijd eindigde in de Goede Week. De traditie verhaalt ons de laatste gangen van Jezus, hoe Hij werd ingehaald in Jeruzalem door een grote volksmenigte die Hem ‘Hosanna!’ toeriep. Een paar dagen later, op Goede Vrijdag, werd ‘Kruisig Hem!’ geroepen. We stonden op Witte Donderdag stil bij het laatste avondmaal en de instelling van de eucharistie, bron en hoogtepunt van ons geloof. We verwijlden in stilte bij de gedachtenis van de zware uren van Jezus in de Hof van Olijven. Op paaszaterdag haalden we in een donkere kerk de paaskaars binnen en getuigden we ervan dat we mogen geloven dat de dood het einde niet is. Dat éne kleine vlammetje aan het begin van de paaswake geeft ons die hoop. Dat vieren we volop in de paastijd, die we afsluiten met het Pinksterfeest als we gedenken dat we zélf in de kracht van de Geest zijn gezonden om mee te werken aan een betere wereld.

Ik hoop dat de geloofsverhalen van dood en teleurstelling, van nieuw leven en opstanding, van enthousiasme en een nieuwe geest ons op weg helpen mee te bouwen aan een wereld van gerechtigheid en vrede!

Maickel Prasing, pastoor